Prawidłowa pielęgnacja nowego członka rodziny może nie być łatwa dla świeżo upieczonych rodziców. Stoją oni przed ważnymi wyborami i kilkoma stresującymi sytuacjami. Najważniejsze aspekty pielęgnacji noworodka i niemowlęcia poza karmieniem to: kąpiel, zmiana pieluchy, a także pierwsze spacery. Czynności te mogą się wydawać skomplikowane, więc przyjrzyjmy się im bliżej.
Spis treści
Pierwsza kąpiel
Pierwsza kąpiel może kosztować rodziców sporo nerwów, dlatego warto się do niej dobrze przygotować. Dobra organizacja i przygotowanie niezbędnych przedmiotów może wpłynąć znacząco na komfort tego przedsięwzięcia. Ważne jest zapewnienie odpowiedniej temperatury zarówno pomieszczania, jak i wody, w której planujemy wykąpać malucha i jest to odpowiednio – ponad 24°C i ok. 34-37 °C. Sama kąpiel nie powinna trwać zbyt długo, optymalna długość w przypadku noworodka mieści się w zakresie od 5 do 10 min. Ciepłe pomieszczenie i krótki czas kąpieli są kluczowe w profilaktyce wyziębienia.

Nie ma konieczności kąpania dziecka codziennie
Z pierwszą kąpielą nie należy się spieszyć, powinna się ona odbyć najwcześniej 6 godzin po porodzie. Są jednak sytuacje, w których wskazane jest umycie dziecka natychmiast po narodzinach, na przykład w przypadku mamy zakażonej wirusem HIV. U zdrowego noworodka można odczekać nawet kilka dni, nie ma zaleceń, aby kąpać dziecko już w szpitalu. Jest to związane z mazią płodową. Chroni ona noworodka przed środowiskiem zewnętrznym, a także pielęgnuje skórę. Kolejne kąpiele powinny odbywać się 2-3 razy w tygodniu. Należy jednak pamiętać o codziennym oczyszczeniu twarzy, dłoni, fałdów skórnych i okolicy pieluszkowej.
Kikut pępowiny
Podczas kąpieli sporym utrudnieniem może wydawać się kikut pępowiny – nic bardziej mylnego! Kikut może zostać zamoczony podczas kąpieli, należy jednak pamiętać, aby dokładnie osuszyć go po wyjęciu dziecka z wanienki. Aktualne zalecenia mówią o suchej pielęgnacji pępka. Opiera się ona przede wszystkim na wietrzeniu. Preparaty zawierające oktenidynę powinny być ograniczone do wskazań lekarza bądź położnej.

Jakie kosmetyki wybierać
Do pielęgnacji wrażliwej i delikatnej skóry dziecka powinno się wybierać tylko kosmetyki przeznaczone dla noworodków i niemowląt. Nie powinny one zawierać środków zapachowych, barwników czy konserwantów. Nie ma też potrzeby stosowania emolientów u maleństwa, które ma zdrową skórę.
Korzyści płynące z kąpieli noworodka
Kąpiel ma nie tylko pomóc w utrzymaniu higieny, dla noworodka jest ona doświadczeniem sensorycznym. Pobudza układ oddechowy i krążenia, jest swego rodzaju masażem całego ciała. Może być częścią wieczornej rutyny i pomóc w wyciszeniu się dziecka. Ponadto może poprawiać jakość snu.

Jak zmieniać pieluszkę noworodkowi
Wydawać by się mogło, że pieluchę umie zmienić każdy. Jednak prawidłowa zmiana wcale nie jest taka oczywista. Oprócz zaspokojenia podstawowej potrzeby czystości ma też ona ogromne znaczenie dla stawów biodrowych. Wszystkie czynności pielęgnacyjne powinny odbywać się z elementami przetaczania na boki. Absolutnie nie należy podnosić miednicy dziecka poprzez pociąganie za nóżki.
Jak często przewijać noworodka
Pieluszki powinno się zmieniać bardzo często. Nie ma odgórnie ustalonych zaleceń, co to znaczy „bardzo często”. W przypadku noworodka i małego niemowlęcia nie rzadziej niż co trzy godziny. Absolutnym wskazaniem do przewinięcia dziecka jest zrobienie przez nie kupki. Złotym środkiem jest zmiana pieluszki dziecka po każdym zabrudzeniu.
Czym smarować pupę noworodka
Do pielęgnacji okolicy pieluszkowej można używać kremów i maści. Najczęściej są one na bazie lanoliny bądź alantoliny. Nie powinno się profilaktycznie używać maści zawierających cynk. Kosmetyki te mogą zostać włączone do pielęgnacji w przypadku pojawiania się zmian skórnych, takich jak zaczerwienienie czy też wysypka.
Prawidłowa pielęgnacja miejsc intymnych noworodka
Podczas rozważań o zmianach pieluchy nie sposób nie wspomnieć o prawidłowej pielęgnacji miejsc intymnych dziecka. Należy ograniczyć do minimum stosowanie jednorazowych chusteczek nawilżanych. Większość dostępnych na rynku produktów nie ma dobrego składu. Mogą one podrażniać, powodować zaczerwienienie i swędzenia skóry.
U dziewczynek podmywanie okolic intymnych powinno odbywać się zawsze w kierunku od przodu do tyłu, czyli od wzgórka łonowego do odbytu. Zmiana kierunku może spowodować przemieszczenie się bakterii z odbytu do pochwy, a to może doprowadzić do rozwoju infekcji. W przypadku chłopców szczególną uwagę trzeba zwrócić na okolicę pomiędzy prąciem a jądrami i między workiem moszny a odbytem.
Pielęgnacja uszu i paznokci
Oprócz kąpieli i pielęgnacji okolicy pieluszkowej warto przyjrzeć się uszom i paznokciom noworodka. Małżowinę uszną należy czyścić przy pomocy wacików. Nie powinno się wprowadzać patyczków do kanału słuchowego.
Podczas pierwszego obcinania paznokci rodziców może zaskoczyć miękkość, a zarazem ich ostrość. Pielęgnacja paznokci nie jest łatwa z uwagi na dużą ruchliwość dziecka. Do tej czynności warto poprosić o pomoc innego dorosłego albo wykorzystać moment drzemki maluszka. Paznokciom dłoni nadajemy okrągły kształt, natomiast u stóp obcinamy w linii prostej.
Pierwszy spacer noworodka
Po kilku pierwszych chwilach świeżo upieczeni rodzice zaczynają myśleć o spacerach ze swoim dzieckiem. Za pierwszy spacer można uznać drogę ze szpitala do samochodu i z samochodu do domu. W przypadku zdrowego noworodka nie ma potrzeby rozpoczynania przygód ze świeżym powietrzem od werandowania. Długość spaceru powinna być stopniowo zwiększana.
Podczas wychodzenia na dwór należy pamiętać o ubraniu dziecka adekwatnie do pogody. Zaleca się ubieranie maluszka w jedną warstwę ubrań więcej niż dorosły, który odczuwa komfort cieplny. Za dodatkową warstwę uznajemy zarówno bluzę, jak i kocyk czy chustę do noszenia. Ważne jest, aby temperaturę sprawdzać u noworodka na karku lub brzuchu, a nie na dłoniach czy stopach.

Pielęgnacja noworodka w praktyce
Pielęgnacja noworodka, zwłaszcza w pierwszych chwilach, może kosztować rodziców sporo nerwów. W praktyce okazuje się jednak, że nie jest to aż tak trudne zadanie. Warto korzystać z pomocy i przygotować sobie zawczasu jak najlepsze warunki.
Zuzanna Protasiewicz, położna z „Na cztery ręce”
Źródła:
- Mączka M., Pielęgnacja skóry problematycznej, atopowej i wrażliwej. Problemy pielęgnacyjne noworodka i niemowlęcia. 2019, s. 15-18
- Musialik-Świetlińska E., Pielęgnacja skóry noworodka donoszonego i wcześniaka. W: red. nauk. Świetliński J., Neonatologia i opieka nad noworodkiem. T 1. Warszawa, 2020, s. 291-302
- Salamończyk M., Pielęgnacja skóry noworodka i niemowlęcia. Położna nauka i praktyka. 2020 nr 2, s. 48-52
- Skurzak A., Iwanowicz-Palus G., Opieka nad noworodkiem. W: red. nauk. Iwanowicz-Palus G., Bień A. ., Edukacja przedporodowa. Biblioteka położnej. Warszawa, 2020, s. 351-362
ze swojej strony poleciłabym sprawdzić czy w mieszkaniu nie jest zbyt suche powietrze. Dostałam od teściowej nawilżacz powietrza i się okazało że wszystkim od razu się lepiej śpi
@anitka mam nadzieję, że nie jest to nawilżacz ultradźwiękowy. Ten może przynieść więcej szkody niż pożytku, szczególnie w pokoju dziecięcym, ponieważ zanieczyszcza powietrze białym pyłem i nie tylko.