Bezpieczny sen noworodka i niemowlaka

Sklepowe półki uginają się pod ciężarem artykułów dla niemowląt, pośród nich znajdziemy całą gamę rzeczy must have do dziecięcego łóżeczka. Przyszli rodzice mogą wybierać w rozmaitych wzorach i kolorach. Dziś te rozważania zostawimy w tyle, zamiast tego zajmiemy się bezpieczeństwem snu dziecka.

Śmierć łóżeczkowa – czyli to czego tak bardzo się boimy

Częstotliwość SIDS (ang. sudden infant deth syndrome) czyli zespołu nagłej śmieci niemowląt wynosi około 0,11 na 1000 żywych urodzeń (dane z Polski, z 2013 r., wg. Eurostatu). Śmiercią łóżeczkową nazywamy każdy zgon niemowlęcia, którego przyczyny nie udało się uchwycić mimo szczegółowych badań. Zespół ten dotyczy dzieci w pierwszym roku życia, jednak najczęściej występuje między 2. a 4. miesiącem. Amerykańska Akademia Pediatrii w 2016 roku opublikowała zalecenia dotyczące profilaktyki SIDS.

Bezpieczny sen noworodka – łóżeczko

Jednym z kluczowych elementów, dzięki którym możemy zapobiegać nagłej śmierci niemowląt jest łóżeczko. Przed narodzinami nowego członka rodziny powinniśmy szczególnie zadbać o jego wyposażenie. Dobra konstrukcja łóżeczka to taka, w której boki są twarde, nie ma możliwości, że upadną na niemowlaka. Drewniane łóżeczko ze szczebelkami jest dobrym wyborem. Należy pamiętać, aby odległość miedzy szczebelkami nie była większa niż 6 centymetrów. Nie ma wystarczającej ilości badań dotyczących popularnych Koszy Mojżesza. Wydaje się, że jest to dobry pomysł, jeśli tylko zapewnia cyrkulację powietrza i spełnia pozostałe warunki bezpiecznego snu.

Materac jest kolejnym kluczowym elementem. Powinien być on twardy, tak, żeby główka dziecka nie zostawiała w nim zagłębienia. Nie powinno się stosować klinów i innych urządzeń służących do podnoszenia części materaca. Nie chronią one przed zachłyśnięciem, mogą natomiast stwarzać niebezpieczeństwo zsunięcia się dziecka. Mocno naciągaj prześcieradełko, tak by nie miało możliwości przesuwania, czy rolowania. Z łóżeczka należy usunąć wszystkie luźne elementy, takie jak maskotki, zabawki, baldachimy. Nie zabezpieczaj szczebelków ochraniaczami. Wszystkie te elementy stwarzają niebezpieczeństwo uduszenia się dziecka.

Pozycja i przykrycie dziecka

Do okrycia dziecka nie powinno się stosować kołderek, ani kocyków. Najbezpieczniejszym okryciem do snu jest specjalny śpiworek na ramiączka lub z rękawkami. Wybierając śpiworek należy pamiętać, aby dziecko nie było sztywno nim otulone, musi mieć przestrzeń na poruszanie nóżkami i rączkami. W pierwszych tygodniach życia dobrym rozwiązaniem jest też rożek. Jest on bezpieczny tylko używany zgodnie ze swoim przeznaczeniem, a nie jako kocyk. Do snu nie należy także stosować poduszek, nawet tych płaskich. Wszystkie luźne elementy takie jak kocyk czy poduszka zwiększają ryzyko uduszenia się malucha, poprzez nałożenie ich na główkę dziecka.

Zawsze kładź dziecko do snu na plecach. Jest to najbezpieczniejsza pozycja do snu. Wbrew utartym opiniom nie zwiększa ryzyka zachłyśnięcia, nawet w przypadku ulewających dzieci. Wątpliwości budzi fakt, że dzieci na oddziale noworodkowym są układane do snu w innych pozycjach. Należy pamiętać, że stan i parametry życiowe takich dzieci są stale monitorowane przez aparaturę, a także cały czas czuwa przy nich personel medyczny. Starsze niemowlęta, które potrafią zmieniać pozycję, należy zostawić w takiej, jaką przyjęły podczas snu.

Przygotowanie sypialni

Kolejnym czynnikiem wpływającym na bezpieczny sen noworodka i niemowlaka jest odpowiednie przygotowanie sypialni. Przez minimum pierwsze pół roku życia mały człowiek powinien spać w tym samym pokoju co rodzice. W warunkach idealnych spanie w jednym pomieszczeniu z dzieckiem trwa cały pierwszy rok życia. Warto zadbać także o same warunki panujące w sypialni. Temperatura powinna oscylować w okolicy 18-22° C. Tym samym należy unikać przegrzewania dziecka podczas snu. Zawsze wywietrz pomieszczenie, w którym śpi dziecko (chyba że smog nam na to nie pozwala). Należy zwrócić uwagę na możliwie największe zaciemnienie sypialni. Dziecko absolutnie nie powinno spać na sofie, kanapie, czy poduszkach. Takie meble nie nadają się do snu niemowlęcia.

Karmienie i smoczek

Złotym standardem jest karmienie dziecka piersią. Także w przypadku SIDS zmniejsza ono ryzyko śmierci. Wyłączne karmienie piersią powinno być stosowane w pierwszym półroczu życia, a następne kontynuowane podczas rozszerzania diety. Amerykańska Akademia Pediatrii zaleca rozważenie wprowadzenia smoczka. Badania wskazują, że zmniejsza on ryzyko wystąpienia SIDS. Należy jednak pamiętać, że wprowadzanie smoczka przed ustabilizowaniem laktacji może wpływać negatywnie na karmienie piersią. W związku z tym nie powinno się wprowadzać smoczka w pierwszym miesiącu życia u dzieci ssących pierś. W przypadku dzieci karmionych butelką można rozważyć wcześniejsze wprowadzenie smoczka. Jeśli dziecko podczas snu wypluwa smoczek, nie należy proponować go ponownie podczas snu.

Inne czynniki na które warto zwrócić uwagę

Kobiety ciężarne nie powinny palić w ciąży. Należy także unikać biernego palenia tytoniu przez niemowlęta. Ciężarna i niemowę nie powinny być narażone na inne używki takie jak alkohol czy narkotyki. Dziecko nie powinno spać w przedmiotach, które nie są do tego przeznaczone np. bujaczki, foteliki samochodowe, wózki. Podczas noszenia dziecka w chuście, jego twarz powinna być zawsze widoczna, a nosek i usta nie powinny być przyciśnięte do żadnego materiału. Dziecko powinno być szczepione zgodnie z aktualnie obowiązującym kalendarzem szczepień.

Współspanie

Bardzo dużo kontrowersji budzi współspanie. Amerykańska Akademia Pediatrii nie zaleca współspania. Coraz liczniejsze badania wskazują na bezpieczeństwo spania z rodzicami. Należy jednak pamiętać o zasadach warunkujących bezpieczne współspanie. Należy zabezpieczyć dziecka przed wypadnięciem z łóżka rodziców. Do tego można wykorzystać łóżeczko „dostawkę”, albo specjalne barierki. Dziecko nigdy nie powinno spać między rodzicami. Łózko powinno być na tyle duże, żeby każda z współśpiących osób miała dla siebie przestrzeń, tym samym minimalizując ryzyko, że podczas snu położą się na dziecku. Współspanie jest niebezpieczne, gdy osoby śpiące z dzieckiem są pod wpływem substancji psychoaktywnych, lub palą papierosy. Niemowlę powinno spać tylko z rodzicami, inni opiekunowie mogą nie być na tyle czujni aby zapobiegać podduszeniu dziecka. Należy również unikać spania ze starszym rodzeństwem.

Przeczytaj również artykuł o pielęgnacji noworodka.

Źródła:

1. M. Salamończyk „Śmierć łóżeczkowa – zapobieganie nagłemu zgonowi w okresie niemowlęcym” Problemy pielęgnacyjne noworodka i niemowlęcia, PZWL 2019r.
2. SIDS: The Latest Research on How Sleeping With Your Baby is Safe (dostęp: 08.02.2021)